Piecza zastępcza

Piecza zastępcza nad dzieckiem jest sprawowana w przypadku niemożności zapewnienia opieki i wychowania przez rodziców. Zasady i formy sprawowania pieczy zastępczej określają przepisy ustawy z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Umieszczenie dziecka w pieczy zastępczej następuje na podstawie orzeczenia sądu albo na podstawie umowy zawartej między rodziną zastępczą lub prowadzącym rodzinny dom dziecka a starostą.

Piecza zastępcza zapewnia:
1. pracę z rodziną umożliwiającą powrót dziecka do rodziny lub gdy jest to niemożliwe – dążenie do przysposobienia dziecka;
2. przygotowanie dziecka do:
◦ godnego, samodzielnego i odpowiedzialnego życia,
◦ pokonywania trudności życiowych zgodnie z zasadami etyki,
◦ nawiązywania i podtrzymywania bliskich, osobistych i społecznie akceptowanych kontaktów z rodzina i rówieśnikami, w celu łagodzenia skutków doświadczenia straty i separacji oraz zdobywania umiejętności społecznych;
3. zaspokojenie potrzeb emocjonalnych dzieci, ze szczególnym uwzględnieniem potrzeb bytowych, zdrowotnych, edukacyjnych i kulturalno-rekreacyjnych.

W pieczy zastępczej umieszcza się dzieci, których rodzice zostali trwale lub czasowo pozbawieni praw rodzicielskich lub gdy władza ta została im ograniczona lub zawieszona.

Rodzinna piecza zastępcza

Rodzina zastępcza zapewnia całodobową opiekę i wychowanie dziecku, w przypadku niemożności pełnienia tej funkcji przez rodziców biologicznych.

Formami rodzinnej pieczy zastępczej są:

• Rodzina zastępcza

• spokrewniona

Rodzinę zastępczą spokrewnioną tworzą  wstępni – dziadkowie, pradziadkowie lub rodzeństwo dziecka.
• niezawodowa,
• zawodowa (w tym zawodowa pełniąca funkcję pogotowia rodzinnego i zawodowa specjalistyczna)

Rodzinę zastępczą zawodową lub rodzinę zastępczą niezawodową tworzą osoby niebędące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka. W rodzinie zastępczej niezawodowej lub zawodowej w tym samym czasie może przebywać łącznie nie więcej niż 3 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletniość przebywając w pieczy zastępczej.

• Rodzinny dom dziecka

Rodzinny dom dziecka tworzą osoby niebędące wstępnymi lub rodzeństwem dziecka W rodzinnym domu dziecka może przebywać łącznie nie więcej niż 8 dzieci lub osób, które osiągnęły pełnoletność przebywając w pieczy zastępczej (lub w razie konieczności liczniejsze rodzeństwo).

Rodzina zastępcza oraz rodzinny dom dziecka zapewniają dziecku całodobową opiekę i wychowanie, w szczególności:
• traktują dziecko w sposób sprzyjający poczuciu godności i wartości osobowej;
• zapewniają dostęp do przysługujących świadczeń zdrowotnych;
• zapewniają kształcenie, wyrównywanie braków rozwojowych i szkolnych;
• zapewniają rozwój uzdolnień i zainteresowań;
• zaspokajają jego potrzeby emocjonalne, bytowe, rozwojowe, społeczne oraz religijne;
• zapewniają ochronę przed arbitralną lub bezprawną ingerencją w życie prywatne dziecka;
• umożliwiają kontakt z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej.
Rodzina zastępcza oraz prowadzący rodzinny dom dziecka współpracują z ośrodkiem adopcyjnym, koordynatorem rodzinnej pieczy zastępczej i organizatorem rodzinnej pieczy zastępczej.
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Środzie Wielkopolskiej jako Organizator rodzinnej pieczy zastępczej zapewnia osobom sprawującym rodzinna pieczę zastępczą w szczególności:
- pomoc koordynatora rodzinnej pieczy zastępczej,
- pomoc i wsparcie w ramach grup wsparcia oraz rodzin pomocowych,
- poradnictwo i terapię dla ich dzieci oraz dzieci umieszczonych w pieczy zastępczej
- pomoc prawną w zakresie prawa rodzinnego
- szkolenia w zakresie podnoszenia kompetencji i kwalifikacji,
Świadczenia dla rodzin zastępczych
 
Rodzinie zastępczej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka, na każde umieszczone dziecko przysługuje świadczenie na pokrycie kosztów jego utrzymania nie niższe niż kwota:
1)   660,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej spokrewnionej,
2)   1000,00 zł miesięcznie – w przypadku dziecka umieszczonego w rodzinie zastępczej zawodowej, rodzinie zastępczej niezawodowej lub rodzinnym domu dziecka.

Rodzinie zastępczej lub prowadzącym rodzinny dom dziecka na dziecko z niepełnosprawnościami przysługuje dodatek nie niższy niż kwota 200,00 zł miesięcznie na pokrycie zwiększonych kosztów utrzymania tego dziecka.

Rodzinie zastępczej zawodowej oraz prowadzącemu rodzinny dom dziecka przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2000,00 zł miesięcznie.
Rodzinie zastępczej zawodowej pełniącej funkcję pogotowia rodzinnego przysługuje wynagrodzenie nie niższe niż kwota 2600,00 zł miesięcznie.
Świadczenie dla rodzin zastępczych wypłaca się na podstawie decyzji administracyjnej.
Szczegółowe zasady udzielania świadczeń dla rodzin zastępczych określa ustawa z dnia 9 czerwca 2011 r. o wspieraniu rodziny i systemie pieczy zastępczej.

Kto może być ustanowiony rodziną zastępczą?

Pełnienie funkcji rodzinny zastępczej oraz prowadzenia rodzinnego domu dziecka może być powierzone osobom, które:

1. dają rękojmie należytego sprawowania pieczy zastępczej,
2. nie są lub nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona,
3. wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego,
4. nie są ograniczone w zdolnościach do czynności prawnych,
5. są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej lub prowadzenia rodzinnego domu dziecka wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej,
6. przebywają na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej,
7. zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokojenie jego indywidualnych potrzeb w tym:
a)     rozwoju emocjonalnego, fizycznego i społecznego,
b)     właściwej edukacji i rozwoju zainteresowań,
c)     wypoczynku i organizacji czasu wolnego.
 
Kandydaci do pełnienia funkcji rodziny zastępczej są obowiązani posiadać świadectwo ukończenia szkolenia organizowanego przez organizatora rodzinnej pieczy zastępczej jakim jest Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Środzie Wielkopolskiej.
 
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Środzie Wielkopolskiej prowadzi nabór kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej – rodziny zastępcze niezawodowe, zawodowe, rodzinne domy dziecka
Informacja dla kandydatów do sprawowania pieczy zastępczej 

Rodzinę zastępczą tworzą małżonkowie lub osoba nie pozostająca w związku małżeńskim, u których umieszczono dziecko w celu sprawowania nad nim pieczy zastępczej. 

1. Pełnienie funkcji rodziny zastępczej może być powierzone osobom, które:
- dają rękojmię należytego sprawowania pieczy zastępczej;
- nie są i nie były pozbawione władzy rodzicielskiej, oraz władza rodzicielska nie jest im ograniczona ani zawieszona;
- wypełniają obowiązek alimentacyjny – w przypadku gdy taki obowiązek w stosunku do nich wynika z tytułu egzekucyjnego;
- nie są ograniczone w zdolności do czynności prawnych;
- są zdolne do sprawowania właściwej opieki nad dzieckiem, co zostało potwierdzone zaświadczeniami o braku przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny, wystawionymi przez lekarza podstawowej opieki zdrowotnej;
- przebywają na terytorium Rzeczpospolitej Polskiej;
- zapewniają odpowiednie warunki bytowe i mieszkaniowe umożliwiające dziecku zaspokajanie jego indywidualnych potrzeb oraz posiadają stałe źródło dochodu;
- nie były skazane prawomocnym wyrokiem za umyślne przestępstwo lub umyślne przestępstwo skarbowe.

2. Przebieg procesu kwalifikowania kandydatów zgłaszających gotowość do pełnienia funkcji rodziny zastępczej:
1. Zgłoszenie kandydatów - osoby ubiegające się o pełnienie funkcji rodziny zastępczej mogą zgłosić się do PCPR osobiście, telefonicznie lub za pośrednictwem Internetu celem uzyskania ogólnych informacji.
2. Wstępna rozmowa - odbywa się w obecności, pracownika Zespołu d/s Rodzinnej Pieczy Zastępczej, który będzie spotykał się z kandydatami w trakcie całej procedury.
W trakcie rozmowy pracownik zapoznaje się z kandydatami, informuje o obowiązującej procedurze oraz warunkach, jakie winni spełniać kandydaci, przedstawia wykaz dokumentów, jakie należy dostarczyć. Kandydaci zachęcani są do podjęcia procedury, ale są także informowani o trudach, jakie wiążą się z podjęciem tej roli.

3. Warunkiem rozpoczęcia współpracy jest pisemny wniosek kandydatów złożony do PCPR wraz z uzasadnieniem, wypełnienie formularza zgłoszeniowego otrzymanego z PCPR wraz z załącznikami, akceptacja procedury oraz podpisanie zgody o udostępnienie danych osobowych.

4. Wykaz dokumentów, jakie należy dostarczyć: (dotyczy obojga małżonków):
- zaświadczenia lekarskie - o stanie zdrowia ogólnego zawierające zapis brak przeciwwskazań zdrowotnych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej. W uzasadnionych przypadkach PCPR może wymagać zaświadczeń od innych specjalistów wykluczających ograniczenia zdrowotne w opiece nad dzieckiem;
- kopie dowodów osobistych,
- zaświadczenia o dochodach,
- odpis aktu małżeństwa) lub odpis aktu urodzenia - osoby samotne (wyciągi aktualne),
- potwierdzenie zameldowania, potwierdzenie praw do zajmowanego lokalu,
- życiorysy indywidualne kandydatów,
- zaświadczenie o niekaralności kandydatów,
- mile widziana opinia z miejsca pracy.

5. Rozmowa z pedagogiem lub psychologiem dotycząca motywacji kandydatów, ich doświadczenia w opiece nad dziećmi. Rozmowa ma też na celu rozpoznanie możliwości, jakie mogą zaoferować dziecku/dzieciom kandydaci. Dotyczy też oczekiwań kandydatów, co do wieku i płci dziecka.

6. Badanie psychologiczne - jest to indywidualne spotkanie z kandydatami. Psycholog przeprowadza rozmowę oraz testy psychologiczne określające predyspozycje psychiczne osobowościowe i kompetencje wychowawcze kandydatów.

7. Szkolenie kandydatów (60-godz) oraz odbycie 10-godz praktyki w zawodowej rodzinie zastępczej, rodzinnym domu dziecka lub placówce opiekuńczo-wychowawczej - obowiązkowe, uczestniczą w nim kandydaci, którzy na podstawie zgromadzonych przez PCPR informacji uzyskali wstępną kwalifikację. Spotkania szkoleniowe odbywają się w grupie i są prowadzone metodą warsztatową w trakcie kilku spotkań. Termin pierwszego spotkania grupowego jest ustalony przez pracowników PCPR, o czym kandydaci są poinformowani. Terminy kolejnych spotkań ustalane są wspólnie w grupie i uwzględniają oczekiwania i możliwości grupy.

8. Wizyta w domu - ma na celu bliższe poznanie kandydatów, osób wspólnie zamieszkujących, ewentualnie dzieci. W trakcie wizyty odbywa się rozmowa z członkami rodziny. Ich poparcie i akceptacja oraz otwartość na przyjęcie nowego członka rodziny daje szansę na możliwość wzrastania przyjętego dziecka w dobrej i serdecznej atmosferze. Ważną częścią wizyty jest ustalenie warunków bezpieczeństwa i możliwości sprawowania prawidłowej opieki nad przyjętym dzieckiem.

9. Kwalifikacja - po zakończeniu szkolenia, złożeniu dokumentów i uzyskaniu pozytywnej opinii psychologa i pedagoga dokonuje się kwalifikacji kandydatów. W skład komisji kwalifikacyjnej wchodzi przedstawiciel pcpr, psycholog, pedagog lub inne osoby stosownie do sytuacji. W trakcie spotkania kwalifikacyjnego kandydaci potwierdzają możliwości przyjęcia dziecka, ich wieku, określane w trakcie wcześniejszych rozmów z psychologiem lub pedagogiem. Określają też swoją otwartość na ewentualne deficyty zdrowotne dziecka.

10. Okres oczekiwania na dziecko - dane kandydatów po zakwalifikowaniu umieszczane są w rejestrze osób zakwalifikowanych do pełnienia funkcji rodziny zastępczej zawodowej, niezawodowej lub do prowadzenia rodzinnego domu dziecka. Kandydaci oczekują na propozycję opieki nad dzieckiem bezpośrednio z rodziny biologicznej lub mogą być rodziną zaprzyjaźnioną dla dziecka z placówki.

11. Informacja o dziecku - kandydaci mają prawo do uzyskania wszelkich informacji o dziecku, jakie posiada PCPR na podstawie zebranych dokumentów. Są to dane na temat dziecka - jego wieku stanu zdrowia, rozwoju psychofizycznego, intelektualnego oraz na temat sytuacji jego rodziców biologicznych czy rodzeństwa.

12. Procedura sądowa:
- Rodzina zastępcza ustanawiana jest przez sąd rodzinny właściwy ze względu na miejsce zamieszkania dziecka, po wcześniejszym złożeniu wniosku o ustanowienie rodziny zastępczej dla konkretnego dziecka /dzieci, wraz z wymaganą dokumentacją
- po złożeniu wniosku w sądzie kandydaci oczekują na wyznaczenie terminu rozprawy lub na umieszczenie dziecka w trybie zarządzenia tymczasowego.
Wszelkich informacji dotyczących rodzinnej pieczy zastępczej udzielają pracownicy Zespołu ds. Rodzinnej Pieczy Zastępczej w Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Środzie Wielkopolskiej

Instytucjonalna piecza zastępcza

Formami instytucjonalnej pieczy zastępczej są:

• Placówka opiekuńczo-wychowawcza
• Regionalna placówka opiekuńczo-terapeutyczna
• Interwencyjny ośrodek preadopcyjny.

Na terenie powiatu średzkiego funkcjonuje Publiczna Placóka Opiekuńczo-Wychowawcza w Szlachcinie.

• Placówka zapewnia dziecku :
• całodobową opiekę i wychowanie oraz zaspokajają jego niezbędne potrzeby, w szczególności emocjonalne, rozwojowe, zdrowotne, bytowe, społeczne i religijne;
• realizują przygotowany we współpracy z asystentem rodziny plan pomocy dziecku;
• umożliwiają kontakt dziecka z rodzicami i innymi osobami bliskimi, chyba że sąd postanowi inaczej;
• podejmują działania w celu powrotu dziecka do rodziny;
• zapewniają dziecku dostęp do kształcenia dostosowanego do jego wieku i możliwości rozwojowych;
• obejmują dziecko działaniami terapeutycznymi;
• zapewniają korzystanie z przysługujących świadczeń zdrowotnych.